Total Cost of Ownership

โน้ตบุ๊คของข้าพเจ้าใช้มา 5 ปีแล้ว สะสมงาน ทั้งงานที่เสร็จใช้ได้แล้ว และไอเดียงานค้างที่ยังไม่เสร็จ โค้ดโปรแกรมส่วนใหญ่ก็สร้างและเก็บไว้ที่นี่ คอนฟิกเครื่องมือที่ถนัดใช้มาจนเคยมือ แต่ตอนนี้จอเสีย จึงเอามาต่อจอเสริมตั้งโต๊ะ ถึงแม้จะหาโน้ตบุ๊คตัวใหม่มาได้ แต่จนแล้วจนรอดก็ยังผลัดวันประกันพรุ่ง ไม่ย้ายงานออกจากเครื่องเก่าทั้งหมด ก็ได้แต่สลับใช้ไปมา เวลาติดขัดก็กลับไปใช้เครื่องเก่า กลายเป็นคอยชาร์จและอัพเดทโปรแกรมต่างๆ ให้พร้อมใช้ทั้งสองเครื่อง
 
"ขอเลื่อนไปก่อน บ้านไม่อยู่สองเดือน รกไม่น้อย" มิตรสหายส่งข่าวมา หลังจากถึงเชียงใหม่เย็นวันนี้เอง ขณะที่ข้าพเจ้ากำลังสาละวนสลับสายชาร์จโทรศัพท์มือถือเก่า 2 เครื่อง พลางนึกขำๆ ในแต่ละปีเขาจะต้องจัดคิวให้ตัวเองไปพักบ้านแต่ละหลังอย่างไรบ้าง

สมัยก่อน หากองค์กรหนึ่งจะใช้ระบบงานไอทีสักระบบ จะมีการคิดคำนวณต้นทุนของการครอบครอง Total Cost of Ownership (TCO) ที่ไม่ใช่จบอยู่แค่วันที่ตัดสินใจจ่ายเงินซื้อ แต่เป็นวันหลังจากนั้นที่ค่าใช้จ่ายที่จะเพิ่มมากขึ้นตามวันเวลาที่ใช้งาน สมมติว่าจะใช้ระบบ ERP ไม่ได้มีเพียงแค่ค่าลิขสิทธิ์โปรแกรม จะดูเงื่อนไขว่าต้องใช้คอมพิวเตอร์เซิร์ฟเวอร์ประมาณไหน มีค่าลิขสิทธิ์ซอฟต์แวร์แวดล้อม เช่น ระบบปฏิบัติการ และ ดาต้าเบสอย่างไร เงื่อนไขอายุใช้งาน ค่าอัพเกรด ตามกันไปเป็นอย่างไร นอกจากนี้ยังมีเงินเดือนพนักงานไอทีด้วย
 
มีข่าวเล็กๆ ขึ้นมาในหน้าฟีด วันที่ 10 มกราคม 2023 Windows 8.1 จะสิ้นสุดการซัพพอร์ต หากจะใช้ต่อไปความเสี่ยงเป็นของคุณเอง โปรแกรมบัญชีของผม อยู่มาตั้งแต่สมัย Windows XP จนป่านนี้ก็ยังมีคนใช้อยู่ ไม่สามารถบังคับให้เลิกใช้หรืออัพเกรดเช่นกัน คนในยุคผมเคยชินกับการซื้อและครอบครองว่าเป็นทรัพย์สิน เติบโตมากับแนวคิดปัจเจก แบ่งแยกสรรพสิ่งเป็นสัดส่วน มองว่าต่างไม่มีผลกระทบเกี่ยวข้องถึงกัน ไม่เข้าใจห่วงโซ่อุปทาน ผีเสื้อขยับปีกเป็นเพียงเรื่องเล่าในอุดมคติที่ไกลตัว เรามี PC ย่อมาจาก Personal Computer หมายถึงคอมพิวเตอร์ส่วนบุคคล ที่แต่ละคนต่างมีใช้งานต่างกันไป ไม่เกี่ยวกัน โปรแกรมในยุคนั้น เมื่อเอามาติดตั้ง ก็เป็นโปรแกรมของเครื่องนั้น ใช้งานและอ่านข้อมูลที่อยู่ในเครื่องนั้น ในวันที่จำนวนผู้ใช้โปรแกรมบัญชีเติบโตสู่หลักร้อยและหลักพัน เมื่อกรมสรรพากรมีประกาศกฏหมายใหม่ เมื่อต้องมีการอัพเดทโปรแกรม อินเตอร์เน็ตยังไม่แพร่หลายอย่างปัจจุบัน ตัวคูณหลักพันดังกล่าว ทำให้เกิดต้นทุนที่ไม่เคยคาดคิดมาก่อน
 
สนุกดีสำหรับคนทำโปรแกรมที่ได้มีโอกาสสร้างงานให้คนจำนวนมากได้ใช้ แต่ก็ล้มเหลวในแง่บิซิเนสโมเดล โปรแกรมบัญชีไม่ใช่หนังสือ วิดีโอ หรือเพลง ที่คงสภาพ แล้วเก็บค่าลิขสิทธิ์ครั้งเดียว ลืมไปว่าการรักษาให้คงอยู่และใช้งานได้นั้นจะมีผู้แบกภาระดูแลสิ่งนี้อยู่ ผมได้แต่ยิ้ม ไม่รู้ว่าจะตอบอย่างไร เมื่อนึกถึงบทสนทนากับผู้ประกอบการท่านหนึ่ง ที่ปรารภถึงความไม่สบายใจในเงื่อนไขโปรแกรม ERP ที่คิดเป็นรายเดือน ไม่สามารถซื้อขาดมาครอบครองเหมือนแต่ก่อน ตั้งคำถามว่า "จะรู้ได้อย่างไรว่าบริษัท ERP นี้จะอยู่อีกนานแค่ไหน" คนรุ่นเรามักรู้สึกไม่สบายใจที่ไม่สามารถควบคุมอนาคต ไม่ได้ยึดจับสิ่งที่จับต้องได้เอาไว้ หาไม่ได้จริงๆ ก็ขอแค่เก็บกระดาษสักแผ่น ลายเซ็นต์สักชื่อก็ยังดี
คุณยังนึกชื่อบริษัทฟิตเนสที่เก็บค่าสมาชิกตลอดชีพครั้งเดียวออกไหม ทำไมเน็ตฟลิกซ์ที่เก็บค่าบริการรายเดือนยังสร้างหนังใหม่ให้คุณดูได้เรื่อยๆ
การครอบครองโปรแกรมในโลกยุคใหม่ ไม่ได้เป็นทรัพย์สิน แต่เป็นภาระ เป็นหนี้สินที่ต้องจ่ายเพื่อรักษาสภาพ สรรพสิ่งและผู้คนต่างเชื่อมโยงส่งผลกระทบถึงกันตลอดห่วงโซ่ได้เสมอ การดำรงอยู่ของผู้ใช้กับผู้ให้บริการไม่สามารถแยกส่วนให้เป็นเรื่องของฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง
 
ในที่สุดผมก็ตัดสินใจสั่งซื้อกล่องชาร์จ USB 10 พอร์ตมาเพิ่ม จะได้เอามาจัดการกับมือถือและแทบเล็ตในบ้านที่ไม่อาจตัดใจทิ้ง ความเคยชินนี้เป็นหลุมพรางที่ยากต่อการปีนป่ายออกมา